माणसं जोडण्याची कला काही लोकांना जन्मजात अवगत असते. अगदी आपल्या विचारसरणीच्या विरोधात असलेल्यशीही मैत्री जमवणं संबंध आणि संपर्क ठेवणं यात धर्मा भोसले यांचं प्रावीण्य होतं, असं म्हटल्यास वावगं नाही. शहरातील काँग्रेस पक्षाचे अध्यक्षपद भूषवित असताना किंवा महानगरपालिकेमध्ये नगरसेवक म्हणून कार्यरत असताना धर्मा भोसले यांनी जनसंपर्क वाढवला. युवक काँग्रेस असो मुख्य काँग्रेस प्रवाह असो किंवा सेवादल असो या माध्यमातून अनेक कार्यकर्त्यांशी त्यांचा थेट संपर्क आला. जो त्यांच्या सानिध्यात आला तो त्यांचा कायमसरूपी मित्र होऊन गेला. निवडणुका असोत अगर नसोत पक्षाचे कोणते आंदोलनाचे कार्यक्रम असोत अगर ,नसोत. नित्य नियमित काँग्रेस भावनांमध्ये धर्मा भोसले हे अध्यक्ष पदावर असताना वेळ देत होते. काँग्रेस भवनातील वाढती वर्दळ हे धर्मा भोसले यांचं यश होतं. फादर बॉडी च काम करत असताना युवक काँग्रेस, महिला काँग्रेस, सेवादल, अल्पसंख्यांक सेल याच्या कार्यकर्त्यांना, पदाधिकाऱ्यांना ही सूचना देणं. त्यांच्याकडून पक्षाचे विविध कार्यक्रम करून घेणं याची कसब धर्मा भोसले यांना होती.
धर्मा भोसले यांनी काँग्रेस भवनामध्ये ,काँग्रेस कार्यकर्ते पक्षाशी संबंधित लोकांशी नियमित संपर्क ठेवला .त्याच प्रमाणे वैयक्तिक मित्र संपर्कही त्यांनी जपला. यासाठीची त्यांची बैठक महापौर निवास जवळील आपल्या मित्राच्या दुकानात होती. पुढे पुढे दुकानात मध्ये इतकी वर्दळ वाढली की धर्मा भोसले यांचे वैयक्तिक संपर्क कार्यालय कधी झालं हे लक्षात आलाच नाही. दुकानाचे व्यवस्थापन फावल्या वेळात संभाळून… यांनी आपल्या मित्राचं प्रेमही जपलं. राजकारण विरहित किंवा इतर पक्षातील कार्यकर्ते पदाधिकारी मंडळी धर्मा भोसले यांच्याशी गप्पा मारण्यासाठी चहापानासाठी इथे आवर्जून जमत. नगरसेवक असले नसले तरी धर्मा भोसले यांनी महानगरपालिकेत ही नित्य संपर्क ठेवला. पालिकेत येऊन आपल्या पक्षाच्या नगरसेवकांना प्रसंगी काही अधिकाऱ्यांना कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या कानावर आलेल्या अडचणी सांगणं सोडवून घेणं. तिथे नियमित आसणाऱ्या पत्रकार ,विविध पक्षांच्या कार्यकर्त्यांशी हितगूज करणं. गावातील इतर पक्षातील हलचाली जाणून घेणं असा त्यांचा दिनक्रम होता .गावात असो किंवा परगावी जाताना दोन -चार कार्यकर्त्यांचा समूह धर्मा भोसले यांच्या बरोबर असायचा. धर्मा भोसले यांनी राजकारण ,समाजकारण या बरोबरच कामगार क्षेत्राशी जवळ की ठेवली .एसटी महामंडळ असो किंवा कामगार मंडळ असो यांच्या माध्यमातूनही लोकांची काम व्हावेत या दृष्टीने त्यांचे प्रयत्न होते .कोणी कितीही घाईगडबडीत असो धर्मा भोसले समोरून येताना दिसले की दोन मिनिटं थांबून त्यांच्याशी संवाद साधत. एरव्ही राजकारणी लोकांना लोक चुकूवून जातात असा काही प्रमाणात अनुभव असताना धर्मा भोसले मात्र आवर्जून भेट घेऊन जावं अशापैकी अनेकांचे मित्र बनले होते .या मित्राचं अचानक झालेलं निधन अजूनही लोक विसरले नाहीत. माणसं जोडणारा, प्रत्येकाच्या मनामनात माणुसकी जपणारा धर्मा भोसले अशी त्यांची प्रतिमा कायमस्वरूपी प्रत्येकाच्या मनात राहील.
या मित्रा ची आज जयंती त्याची आठवण आजवर त्याच्या संपर्कात आलेल्या प्रत्येकाला आल्याशिवाय राहणार नाही.
*विनोद क्षीरसागर*
सचिव, सोलापूर शहर काँग्रेस कमिटी
